Een mannetjeshert wordt gevasectomeerd (dat is het onderbinden van de zaadleiders) en niet gecastreerd (‘de ballen eraf’). In beide gevallen kan de eigenaar van de herten niet meer fokken met dit mannetjeshert, dus waarom dan toch een lastiger ingreep als een vasectomie? Peter Klaver, dierenarts exoten & wildlife en verbonden aan Praktijk voor Gezelschapsdieren in Dodewaard, en Judith Kocks, dierenarts voortplanting en fertiliteit Arnhem, hebben het antwoord. ,,En dat antwoord is simpel: het afvallen van het gewei bij herten wordt hormonaal aangestuurd. Wanneer een hert is gecastreerd en de testikels – de bron van testosteron – zijn weggenomen, zal zijn gewei niet meer afvallen maar wél blijven groeien. Er ontwikkelt zich dan een zogenoemd ‘pruikgewei’, dat na een paar jaar zelfs een monsterachtige omvang kan aannemen. Vasectomie dus, een wat minder eenvoudige ingreep, maar met wat hulp prima uit te voeren in de open lucht.”
Voorbereiding van de operatie
De dag vóór de operatie wordt de eigenaar gevraagd de herten niet meer (bij) te voeren, om de dieren enigszins nuchter op de operatietafel te krijgen. Peter: ,,Voordat het hert op tafel ligt, is het ook belangrijk dat alle spullen die nodig zijn buiten het verblijf bij elkaar zijn gezet. Er moet zó gewerkt worden dat de herten zo rustig mogelijk blijven. Dit kan alleen door het goed informeren van de hulptroepen en het geven van duidelijke instructies, zodat iedereen weet wat er wanneer van hem of haar wordt verwacht.”
Wanneer alles duidelijk is, wordt het hert op afstand verdoofd. Dit kan met een blaaspijp of verdovingsgeweer, afhankelijk van de afstand tot het dier. Voor de verdoving gebruikt Peter een combinatie van middelen, door hemzelf ontwikkeld. De ‘operatiekamer’ wordt zodra het hert gaat liggen snel opgezet, zodat het hert zo snel mogelijk op de tafel kan worden gelegd in een ‘half-zijdelingse ligging’, met de linker zijde naar boven. Peter: ,,Dit in verband met het mogelijk oplopen van de pens tijdens de operatie, met het terugdrukken van de pensinhoud richting bek. Vandaaruit kan die inhoud naar de longen lopen, met mogelijk een verslikpneumonie als levensbedreigende complicatie. Het verdoven van herkauwers zoals herten en ze op hun rug of zij leggen is niet te vergelijken met een hond of kat wat betreft het operatierisico!”
De achterpoten worden uitgebonden, één handdoek gaat over de ogen van het hert voor rust. Een andere handdoek gaat over het voorste deel van het lichaam, om warmteverlies te beperken. Het operatieveld wordt geschoren, schoongemaakt en gedesinfecteerd, voordat de dierenarts de ingreep begint.